Газета «Наш Мир»

«Тақуалық дегеніміз не?

Ұлттық философиялық энциклопедияның анықтамасымен танысыңыздар: « Тақуалық – біздің көңіл-күйіміздің және біздің ісімізге қатыстыны немесе қандай да бір құдіретті, әлемдегі оқиғалардың мәні мен негізін басқарудағы іс-әрекетті көрсететін, солай (ұсыныстар) біздің санамызды толықтыратын тұжырым».

    «Тақуалық» Көне Өсиетте достар, туыстар, одақтастар арасындағы қарым-қатынасты білдіреді: бұл – құштарлық ұйғарылып жасалынған, адал және ықпалды өзара жәрдем. Одақ-Өсиет арқылы Өздерімен және Өз елдерінің  Израилмен арасындағы орнатылған, бұл адамдық байланыс Алланың халықпен қатынасының дәлелі. Оның тұңғышы, Алланың Израилге деген Қайырымдылық  сүйіспеншілігіне тақуалық басқа жайда жауап беруі керек. Сонымен балалық жақсы көрушілік, тұрақты бой ұсыну мен дінді құрметтеп сүюші, ғибадатта (Өсиеттің шарттарын сақтау:  Иудейлер үшін Мұсаның заңдары, пұтқа табынушыларға айналушылар үшін, Алланың  Нұқпен бітім жасаған өсиеттерінің   парыздары).

     Христиан әлеміндегі тақуалық туралы пікір уақыт ағымымен, әртүрлі шіркеу дәстүрлерінің ықпалымен қалыптасқан. Бүтіндей алсақ, өмірдің айқын бейнесінде айтылып, бұл сөздің қазіргі мағынасын Аллаға адалдық деп қалыптастыруға болады.Сырттай, мұндай өмір бейнесі айтылған ғибадаттың дәстүрлерінің, тәртібінің, ұйғарымының міндетті нұсқауларымен сипатталады (аскез элементтері, дұға қылу, діни мейрамдар, садақа беру, қайырымдылық жасау, діни жиналыстарға қатысу).

Көптеген бағыттарда христианства тақуалықты христианиннің күнделікті өміріндегі іске асыратын, барлық сыртқы тәжірибелерінің жинағы деп түсінеді.  Осыған орай барлық сыртқы тәжірибелер маңызды ішкі мақсаттарға қызмет жасауға нұсқайды. Ондай мақсаттар мынадай болуы мүмкін: Аллаға жағу, Аллаға жақындай түсу, жан-дүниеңді тазарту, Алланың рақымшылығына жету, кемістік пен құмарлықтан арылу, сәттілікті іздеп табу және тағы басқалары.

    Құранға сүйене отырып, біз тақуалықтың мынадай ұғымдарын көреміз:

     Тақуалық бетіңді шығыс пен батысқа бұрғаныңда емес. Кім Аллаға, Ахирет күніне, періштелерге, Бағыштауға, пайғамбарларға иман келтірсе, жақындарына, жетімдерге, жолаушыларға, қайыршыларға, құқықсыз адамдарға өз мал-мүлкін жақсы көре тұра таратып берсе, солар нағыз тақуалар. (2:177)

       Аятты алып қарасақ, Исламда тақуалықтың сыртқы көрінісінің негізгісінің бірі өзінің мал- мүлкінен «құрбандық» жасау, өз кезегінде мына аяттармен күшейтіліп айтылады:

       Егер өз жақсы көргеніңнен шығын шығармасаң, ешқашан тақуалыққа жетпейсің. Қандай шығын шығарғаныңды Алла біледі. (3:92)

       Сендер қалай түсінесіңдер, көрсетілген мысалдар іс жүзінде ғана бола ма? Сондықтан тақуалыққа игілік іс жасамайынша, жетуге ешбір ұмтыла алмайсың. Сөз жүзінде бұл қасиетті уағыздайды, ал іс жүзінде әркім жасай алмайды, бірақ мұндай тәжірибені Алла ұялтып бетіңе басады;

     Өздерің халыққа тақуалық жасауға әмір беріп, өздеріңді ұмытып кетесіңдер ме? (2:44)

     Алланың атымен ант етіп, өздеріңді тақуа және сақпыз деп айтпаңдар. Алла Бәрін Естуші, Білуші. (2:224)

     Халық тақуалықты Аллаға лайықсыз әрекет деп жиі ойлайды. Олар қандай да болсын лайықты дәлелдер болуы мүмкін, бірақ іске ырымшылдық араласса, онда одан пайда жоқ.

     Үйлеріңе арттан кіргендерің тақуалық  емес. Тақуалық Алладан сақтанып есіктен кіргеніңде. Алланың жазасынан сақтаныңдар, мүмкін үлгересіңдер. (2:189)

     Адам үшін сақтық пен байқампаздық сезім өте қажет.Алла Бағыштауда бұл туралы босқа еске түсірмейді. Онсыз біз Жаратқан Иенің барлық шек қоюларын бұзып аламыз.

      Уа, иман келтіргендер! Жасырын әңгіме кезінде күнә мен дұшпандық туралы айтпаңдар. Тақуалық пен сақтық туралы айтыңдар (Алламен). Алладан сақтаныңдар, сендер жинақы боласыңдар. (58:9)

      Басқаларға тақуа мен сақ болуға көмектесіңдер (Алламен бірге). Бірақ жауыздық пен күнәсі кезінде көмектеспеңдер. (5:2)

      Бұл бірбеткейліктің әрбір көрінісі, өзіңнен шыққан сенімнің ең жақсысына шыдамсыздықпен қарауға қатысты. Адамдардың өшпенділікпен жиі қақтығысып қалатыны, олардың басқа конфесияға жатқанынан немесе басқа көзқарастары бар болғаннан ба? Мұндай жағдайда бір-біріне деген жақсы қарым-қатынас туралы айту қажет емес. Мұндай қылықтарды Алла қабылдамайды.

    Өздеріңмен бірге дін үшін шайқаспаған, өз үйлеріңнен қуып шықпағандарға, сендердің тақуа және адал болуларыңа Алла тыйым салмайды! (60:8)

     Бағыштаудың рухы сіңген, шын иман келтірген адамдар тақуалықтың тура мағынасын түсінеді. Бұл тақуа боламын деген күшті сенімге, Ахирет күнінде де сондай болып қалуға шақырады.

     Раббым менің! Біздің күнәлерімізді кешіре гөр. Бізді жаман әрекеттен құтқара гөр. Бізді тақуаларға жатқыза гөр. (3:193)

      Бұл да кенеттен болған нәрсе емес. Раббымның тақуалар үшін сыйы ерекше.

      Раббымның жазасынан сақтанғандар, Алла қабыл алғандай, астынан өзен ағатын бақтарда мәңгілікке қалады. Алланың жақсылығының бәрі тақуалар үшін. (3:198)

    Әрине тақуалар, берекеге кенеледі! (82:13)

    Шындығында, тақуалар ізгілікте болады. (83:22)

                                 Дайындаған  Серік Рысжанов